VROM.nl, mei 2006
Berusting
Klimaatverandering is niks bijzonders. Waar u nu zit, drukte vroeger zwaar het gletsjerijs. En daarvoor dreef er ooit een nijlpaard in een lauwe bruine rivier. De geschiedenis van de aarde is een opeenvolging van klimaatveranderingen, dus waar maken we ons druk over? Dat vraagt hoogleraar geologie Salomon Kroonenberg zich af in zijn boek ‘De menselijke maat’.
Kroonenberg is een aardige en vrolijke man met originele idee‘n. Hij herinnert ons eraan dat we in de jaren zeventig van de vorige eeuw bevreesd waren voor de komende ijstijd. En dat was in zekere zin terecht, want tienduizend jaar geleden is een uitzonderlijk warme periode aangebroken in de aardgeschiedenis (Kroonenberg: “Tienduizend jaar geleden begint de lente.”) Het is te verwachten dat zich over weer tienduizend jaar een volgende ijstijd aandient. Maar anno 2006 maken we ons zorgen over het broeikaseffect. Malligheid, vindt Kroonenberg. Het is ons nog nooit zo goed gegaan, maar we zijn tobbers geworden die wakker liggen van een graadje of wat temperatuurstijging en van een beetje hogere vloed. Allemaal onzin en calvinistisch schuldgevoel, vindt Kroonberg, zo groot is de menselijke invloed helemaal niet. Later zullen ze ons dankbaar zijn voor de extra CO2 die we in de lucht hebben gepompt. Dat scheelt hen weer tegen de kou.
Niet verwonderlijk dat de Delftse geoloog bijval kreeg uit het bedrijfsleven en van Elsevier. Daar vond men toch al dat de uitstootbeperking nutteloze flauwekul was, die als handrem op de economie werkt. Klimaatverandering zou door de zon komen en heus niet door dat beetje CO2 dat de mensheid verstookt. En nu Kroonenberg heeft laten zien dat klimaatverandering iets van alle tijden is, konden de teugels dus los. Hup met die economische groei. Oppompen die olie, de prijs is nog nooit zo hoog geweest.
Eerder werd ook Bjšrn Lomborg zo feestelijk onthaald. De Deense statisticus werd in 2001 wereldberoemd met zijn boek ‘The skeptical environmentalist’. Hij benadrukte daarin alle onzekerheden in de klimaatmodellen en hamerde op de grote natuurlijke variatie van weer en klimaat. Hij kwam tot de slotsom dat je beter dijken kon bouwen dan brandstof besparen. Aan het eind van de eeuw levert het Kyotoprotocol een temperatuurreductie op van nog geen graad, becijferde de Deen. Het geld dat nu uitgegeven wordt aan high-tech filters om de uitstoot te beperken zou je beter uit kunnen geven aan kustbescherming in Bangladesh, bepleitte Lomborg. Hoera!, riepen de ondernemers, eindelijk een verstandig geluid. Maar van investeringen in dijken is het nog niet gekomen.
Dat is ook het gevaar van het boek van Kroonenberg: door het gebruik van de geologische tijdschaal worden alle menselijke problemen letterlijk vernietigd. “Alles was uns gross und wichtig erscheint, wird plštzlich nichting und klein,” dichtte Reinhard Mey ooit. Ironisch genoeg heet het boek ‘ De menselijke maat’, maar denkt Kroonenberg op geologisch tijdschaal. En op de geologische radar is de hele mensheid niet meer dan een bliepje dat om twee voor twaalf oplicht en waarschijnnlijk kort daarna weer uitdooft, als gevolg van de eigen slimheid en hebzucht.
Maar probeert u zich eens in de denken wat het betekent als de Golfstroom stilvalt en we hier het klimaat van Noord-Canada zouden krijgen. Denkt u eens in wat het betekent als het ijs op de Himalaya versneld af zou smelten: eerst ongekende overstromingen en de volgende generatie zit zonder water. Massale migraties zullen het gevolg zijn, ethnische oorlogen en hongersnood. Ik vrees dat dˆt de menselijke maat is van de dingen die ons te wachten staan, en de voortekenen zijn talrijk (versnellende gletsjers, afnemende golfstroom en ontdooiende toendra).
Het besef dat klimaatverandering iets natuurlijks is, mag niet tot berusting leiden. Het zou uitermate kortzichtig zijn om zich te concentreren op de eigen economische groei en mensen die de pech hebben op een verkeerde plek te wonen, aan hun lot over te laten. Want op termijn, en dat duurt geen tienduizend jaar, krijg je de rekening. Denk maar aan New Orleans.
copyright © Het Inzicht / Jos Wassink, 2006
