VROM.nl, oktober 2006

De Milieuminister

Nederland krijgt binnenkort een nieuw kabinet. Staat u mij toe dat ik van de gelegenheid gebruik maak om te pleiten voor de instelling van een minister van milieu. Staatssecretaris Van Geel heeft zich goed van zijn taak gekweten, maar zijn rol was van meet af aan beperkt. Ministers bepaalden het beleid, de staatssecretaris mocht kanttekeningen plaatsen zolang die de economische groei niet in de weg stonden. Verder werd het de staatssecretaris gegund proefballonnetjes op te laten (bijvoorbeeld over kernenergie) als een minister bang was zijn handen daaraan te branden. Maar als het om echt belangrijke zaken ging zoals de milieusubsidie op groene stroom (de MEP), dan stond Van Geel aan de kant met de handen op de rug.

Dat moet anders. In het volgende kabinet dus graag weer een MINISTER van milieu. Op die post heb je zoveel te maken met andere departementen (verkeer, energie, landbouw) dat het belangrijk is om op basis van gelijkwaardigheid met elkaar zaken te doen. Als de een staatssecretaris is en de ander minster, dan is er geen sprake van een gelijk speelveld. Gelijke vertegenwoordiging kan helpen het milieu uit de categorie ‘belemmeringen’ naar het vakje ‘kansen’ te krijgen, iets wat Van Geel ook herhaaldelijk verwoord heeft. ‘Milieu als kans’ is een heel andere manier van kijken, die vaak verfrissende ideeën oplevert. Kijk eens naar Denemarken waar 20 procent van de stroom uit wind komt en waar de bouw van windturbines een hightech industrie is geworden. Zo maak je van de CO2-nood een economische deugd. Of denk aan Duitsland waar, zoals in mijn vorige column beschreven, 130.000 mensen werkzaam zijn in de zogenaamde ‘solar-industrie’. Ook in Nederland zijn er tientallen initiatieven op het gebied van duurzame energie. Het zijn vaak dappere individuën die jarenlang gedreven tegen de stroom in roeien. Gun ze een halve kans en je ziet duizend bloemen bloeien. Een milieuminister kan dat eenvoudig waarmaken met een goede regeling voor groene energie naar Duits model.

Nederlands als het gras was het idee van planoloog Jaap Rijnburger in Trouw (Podium, 19 sept). Hij schetste het beeld van een slanke fietsbrug vanaf Almere, hoog over het Markermeer naar IJburg als alternatief voor de A6-A9-discussie. Zulke ideeën geven lucht. Stel je voor: een half uur fietsen met dat fantastische weidse uitzicht over het Markermeer of dezelfde tijd met je auto in de file staan. Ik zou het wel weten. Zo’n brug zou een bijdrage zijn aan het milieu, de volksgezondheid, het fileleed en het landschap. Milieu als kans.

We hebben een milieuminister nodig die de huidige problemen weet om te zetten in kansen voor de toekomst en die zijn medeministers uit het kabinet weet te inspireren om zaken eens anders aan te pakken. Niks extra filestroken. Verzin iets beters. Out of the box, zoals dat tegenwoordig heet. Mijn nominatie: Diederik Samsom.

copyright © Het Inzicht / Jos Wassink, 2006

VROM.nl, augustus 2006

Blauwe daken

Als de zon schijnt, dan lachen de Duitsers. Een beetje zon doet wonderen voor het humeur, hoewel ik ook veel geklaag heb gehoord tijdens de afgelopen hittegolven. Maar in Duitsland is er meer aan de hand dan een zomerse stemming alleen. De zonnepanelen (Solaranlagen) zijn er immens populair geworden en ieder beetje zon levert direct geld op. Ganz toll.
Zonnepanelen zijn duur en ineffici‘nt, zo dacht ik altijd. Ze zetten tien tot hooguit twintig procent van de zonnestraling om in elektriciteit. Maar de panelen zijn dermate kostbaar dat ze eigenlijk alleen geschikt zijn voor afgelegen straatverlichting, boeien op zee en draadloze praatpalen. Dat dacht ik tenminste. Tot serieuze elektriciteitsopwekking achtte ik ze niet in staat.
Nu bestaan er weldegelijk zonnecentrales. ‘s Werelds grootste ligt momenteel in OberPfalz bij MŸhlhausen en levert maximaal 10 Megawatt aan elektrisch vermogen, wat voldoende is voor zo’n tienduizend huishoudens. Tenminste twee andere zonnecentrales van vergelijkbare grootte zijn in aanbouw. Toch beschouwde ik zulke pojecten meer als demonstratie- en testfaciliteiten dan als stroomproducent.
Maar ook in het klein rukt de blauwe revolutie op. Ik kom regelmatig in het dorp van mijn schoonouders in Zuid-Duitsland, Het ligt in een prachtig heuvelachtig gebied (SchwŠbische Alb) en vanaf een hoog uitzichtspunt is duidelijk te zien hoe er iedere keer meer daken getooid zijn met blauwe zonnepanelen. Mooi of niet, een blauwe golf trekt door het Duitse landschap.
Nu zijn Duitsers wel zeer Umweltbewusst. Zo heeft ieder huishouden minstens vijf verschillende afvalbakken en het systeem is zo ingewikkeld dat ik nog steeds niet de tafel af kan ruimen zonder een milieudelict te begaan. Zou dit milieubewustzijn de drijvende kracht achter de blauwe golf zijn. Tot voor kort dacht ik van wel.

Een vriend van me heeft eens een zonnepaneel met omvormer (zet zwakstroom van het paneel om in netspanning) kado gekregen. Hij heeft het aan zijn balkon aan de zuidzijde gehangen en als de zon schijnt, mag hij graag alle apparatuur uitschakelen. Hij loopt dan naar de meterkast en ziet iets moois gebeuren: de elektriciteitsmeter loopt achteruit. Dat is genieten.
Ik voelde er wel voor om zijn voorbeeld te volgen en was dan ook erg ge•nteresseerd toen de plaatselijke bouwmarkt zonnepanelen in het assortiment kreeg. Een bescheiden elektrisch vermogen (175 Watt) tegen een fors financieel vermogen (1400 euro). Een sigarendoosberekening leerde me dat het ruim veertig jaar zou duren voordat het ding z’n geld zou hebben opgebracht. Als-ie zo lang mee zou gaan, en ik ook.

Maar hoe doen die Duitsers dat dan? Het antwoord is eenvoudig: door het EEG (Erneubare Energie Gesetzes). Dat is een wet die bepaalt dat zonnestroom van particulieren tegen een gegarandeerde prijs van ongeveer 50 cent per kilowattuur wordt afgenomen. Ter vergelijking: het gangbare stroomtarief is zes cent. Daarnaast is rente op de investering van ongeveer dertigduizend euro aftrekbaar van de belasting, net als de hypotheek. De regeling is op 1 januari 2004 van start gegaan en heeft een levensduur van twintig jaar. Op internet verschijnen al oproepen van bedrijfjes aan particulieren om hun dak te verhuren. Zo lucratief is zonne-energie geworden.
Nu zal dat niet de bedoeling geweest zijn, maar feit is dat er dankzij de groenstroomwet een enorme impuls is gegeven aan producenten en installateurs van zonnepanelen. Volgens het Umweltministerium zijn er 130.000 banen bijgekomen, het aandeel groene stroom is met tien procent gegroeid en er is 70 miljoen ton CO2 minder uitgestoten. Vergelijkbare regelingen gelden ook voor windenergie en andere duurzame bronnen. Een mooi voorbeeld van hoe milieubeleid innovatie kan stimuleren.

copyright © Het Inzicht / Jos Wassink, 2006