Voor Nederlandse omroep dreigen Italiaanse toestanden

Trouw 12-07-2002

Voor Nederlandse omroep dreigen Italiaanse toestanden

Een klein zinnetje in Trouw van woensdag 3 juli: “De LPF denkt ook over het opheffen van Nederland 3. Dat wil ook de VVD, maar het CDA is tegen.” Dat voorspelt weinig goeds voor het journalistieke en culturele klimaat in de komende tijd.
Wat kan de reden zijn voor zo’n maatregel? Ik houd het op ongenoegen over de kritische berichtgeving ten tijde van de opkomst van de partij. Met name NOVA was altijd uitgesproken kritisch over de LPF en heeft de partij lang niet serieus genomen. Ook de afgelopen week weer was de rubriek zeer geïnteresseerd in de interne machtsstrijd binnen de LPF. Zeker sinds de manipulatieve reportage van Willem Lust over Matt Herbens eerste dag in de Tweede Kamer (“geeft niks hoor, doet u het gerust nog maar eens over”) is het oorlog tussen NOVA en LPF. En de LPF wantrouwt met NOVA kennelijk de gehele linkse media die men geconcentreerd weet binnen Nederland 3. Weg ermee dus.
Kritische geluiden over de partij en haar leden wil men nu kennelijk tegengaan door met opheffing te dreigen. Vanwaar die angst voor verder onderzoek en kritische journalistiek? Heeft de LPF nog zoveel te verbergen of is het slechts rancune over reportages in het verleden die aanleiding geven tot dit soort dwingelandij?
De gedrukte media vallen vooralsnog buiten de directe macht van de LPF en dat zal men afgelopen week ook ernstig betreurd hebben. NRC kwam met een verhaal over de rommelige sollicitaties bij de LPF (‘Meeliften met Pim’) en de VN met een reportage over het bijeengesprokkelde CV van Matt Herben (‘kiezelstenen bij gebrek aan een rots’). Vooralsnog is er geen reactie van de LPF op gekomen, maar wie zich tever waagt krijgt te maken met het bijtgrage advocatenkoppel Spong en Hammerstein.
Ik heb de boeken van Fortuyn niet gelezen, maar dacht begrepen te hebben dat de vrijheid van meningsuiting, waarin begrepen de vrijheid van pers, hoog in het vaandel stond bij Pim. Op een gegeven moment boven artikel 1 van de Grondwet zelfs. De interpretatie die Herben en de zijnen er nu aan lijken te geven -val aan, hef op en klaag aan al wie onwelgevallig berichten- lijkt me ver van de oorsprong verwijderd.
Een partij hoort bestand te zijn tegen kritiek en moet zichzelf van lijken uit de kast ontdoen voordat reporters er lucht van krijgen. Berichtgeving met dwangmaatregelen trachten te beinvloeden is strijdig met de grondbeginselen van een open en vrije samenleving en elke democratisch gekozen partij onwaardig.
Dat de VVD ook de opheffing van Nederland 3 steunt is verbijsterend, maar waarschijnlijk alleen gebaseerd op de geringe kijkdichtheid en idem reclame-inkomsten van de zender. Het is de zender die het minst opbrengt, dus -in tijden van bezuiniging- het eerste in aanmerking komt voor opheffing. Logica van de vrije markt.
Als dwang en commercie het aanbod op de Nederlandse publieke omroep gaan bepalen verzeilen we veel eerder dan verwacht in Italiaanse toestanden waar kritische zenders monddood zijn gemaakt en de televisie uitsluitend de heilsboodschap van de regerende partij verkondigt. Juist in een verrechtsend Europa is het van groot belang dat er ruimte is en blijft voor afwijkende geluiden. Rechts mag graag kwesties vereenvoudigen -op het populistische af zelfs- maar het monddood maken van onwelgevallige journalistiek is in mijn ogen een misdadig simplistische oplossing; Een misdaad tegen de open samenleving die we pretenderen te zijn.
Jos Wassink
programmamaker bij Nederland 3

copyright Jos Wassink, 2002