Kantelpunt

VROM.nl, september 2005

Kantelpunt

Ik had een stukje voor u klaarliggen over spaarlampen. De dagen worden korter, en dus leek een stukje over energiezuinige lichtbronnen me wel gepast. Maar toen kwam het bericht in de New Scientist, van de botanist Sergei Kirpotin. Daarin stond dat West-Siberi‘, een gebied zo groot als Duitsland en Engeland samen, smelt. Een miljoen vierkante kilometer permafrost verandert in een tapijt van ondiepe poelen, waarin gas opborrelt. Kirpotin sprak over “een ecologische aardverschuiving, die waarschijnlijk onomkeerbaar is en ongetwijfeld het gevolg van het broeikaseffect.”

Als dat klopt kunnen we wel inpakken met het Kyoto-protocol. Een stormvloed keer je immers niet met een een zandzakje.

Opeens leek mijn stukje over spaarlampen futiel. Het voelde als een voordracht aan boord van de Titanic over het kweken van orchidee‘n. Tot mijn verbazing zag ik dat de Nederlandse media er, ondanks de komkommertijd, nauwelijks aandacht aan schonken. Er was meer aandacht voor de nationale euforie over de wereldtitel polsstokhoogspringen van Rens Blom in Helsinki.

Even wat achtergrond: West-Siberi‘ bestaat uit permanent bevroren veen. Het ontstond elfduizend jaar geleden, aan het eind van de laatste ijstijd. Het veen zit vol methaan, aardgas. Larry Smith van de Universiteit van Californi‘ schat de hoeveelheid methaan in de Siberische toendra op zo’n zeventig miljard ton. Als broeikasgas is methaan twintig keer schadelijker dan CO2. We mogen hopen dat Smith zich vergist. Ik bespaar u het rekenwerk, maar het komt erop neer dat de smeltende toendra ons in ŽŽn klap dertig jaar verder sleurt door de klimaatscenario’s.

Volgens het scenario van het Internationale Panel over klimaatverandering IPPC, zou de globale temperatuur tot 2100 met twee tot zes graden toenemen. Dat scenario hield echter alleen rekening met de menselijke CO2-uitstoot, niet met wat de natuur daar nog eens aan toe zou voegen. Maar in de afgelopen jaren zijn er steeds meer voorbeelden gevonden van ‘positieve terugkoppelingen’: extra natuurlijke broeikasgassen als gevolg van temperatuurstijging.

Het West-Siberische veen slaat alles. En het is niet de enige plek waar vreemde dingen gebeuren. In Oost-Siberi‘ is de situatie niet veel beter. De Amerikaanse onderzoekster, Katey Walter van de Universiteit van Fairbanks, vertelde in mei dit jaar dat ze in Oost-Siberi‘ hotspots had aangetroffen. Dat zijn poeltjes waar het methaan zo hard naar boven bubbelt dat ze zelfs `s winters open blijven.

Klimaatwetenschappers vrezen nu dat de Siberische dooi een kantelpunt is, waarna het broeikaseffect dramatisch zal versnellen. Met grote gevolgen voor de zeespiegel. Als de temperatuur een paar graden stijgt, gaat de zeespiegel enkele meters omhoog. Vergeet Kyoto dus maar. Bouw dijken en gemalen. Anders moeten we binnenkort allemaal gaan polsstokspringen op wereldniveau.

copyright © Het Inzicht / Jos Wassink, 2005