Nog zo’n statistiekje: inzet van big data technieken kan Nederland 45 miljard euro opleveren, maar 81 procent van de inwoners kan niet vertellen wat big data inhoudt. Dit zijn bevindingen van de Nationale DenkTank 2014, een groep van 23 studenten en pas-afgestudeerden die zich vanaf augustus op uitnodiging van overheid en bedrijfsleven op een actueel maatschappelijk thema hebben gestort. Dit jaar was dat dus Big Data.
Dit zijn bevindingen van de Nationale DenkTank 2014, een groep van 23 studenten en pas-afgestudeerden die zich vanaf augustus op uitnodiging van overheid en bedrijfsleven op een actueel maatschappelijk thema hebben gestort. Dit jaar was dat dus Big Data. De studenten, onder wie vier Delftenaren, spraken met 671 experts. Op 8 december presenteerden ze hun bevindingen op een feestelijke bijeenkomst in de Lutherse kerk in Amsterdam.
Nederland bevindt zich qua datagebruik in een impasse. Burgers zijn wantrouwend, zeker sinds de NSA-affaire, maar strooien desalniettemin de hele dag hun data rond. Door te googelen en internetbankieren, door gebruik te maken van smartphones en klantenkaarten inclusief de ov-chipkaart, of door berichtjes en foto’s te posten op sociale media.
En toch zijn hun gegevens in principe goed beschermd door de wet bescherming persoonsgegevens. Die wet bepaalt bijvoorbeeld dat gegevens alleen verzameld mogen worden voor een bepaald doel en met instemming van de burger. De doelgebondenheid van data, zoals dat heet.
Alleen klikt de burger veel te gemakkelijk op ‘akkoord’ en doet in mum van tijd afstand van zijn rechten. Zo werd onlangs bekend dat Facebook geplaatste foto’s mag en gaat gebruiken voor reclamedoeleinden. Vind je je vakantiefoto’s terug in een bierreclame of in de folder van een reisbureau. En al je Facebook vrienden zijn ermee akkoord gegaan. Hoe leuk is dat?
Toch kan de bescherming van persoonsgegevens ook veelbelovende toepassingen in de weg staan omdat de combinatie van gegevens vaak nieuwe informatie oplevert. Bijvoorbeeld over hoe het verkeer doorstroomt, waar de ernstigste probleemwijken zich bevinden en welke sluizen, wegen en spoorwegtracé ‘s aan onderhoud toe zijn. Maar dat mag dus niet zonder toestemming.
De situatie is nu dus dat overheden, bedrijven en particulieren uit voorzichtigheid op hun data blijven zitten, terwijl het openstellen en delen van bestanden juist nieuwe en profijtelijke mogelijkheden biedt.
Om uit die patstelling te geraken presenteerde de nationale denktank in hun eindrapport tien big data oplossingen die Nederland mobieler, slimmer, socialer en gezonder kunnen maken.
Voor 81 procent van de lezers is het handig om de definitie van big data aan te halen die de denktank heeft opgesteld. De anderen springen naar de volgende alinea.
‘Big Data is de enorme toename van mogelijkheden om data te genereren, delen, combineren en analyseren, die leidt tot nieuwe inzichten en een nieuwe manier van redeneren.’
De plaats ontbreekt om alle oplossingen voor het voetlicht te brengen, maar vier stuks moet lukken.
De Datawijzer moet internetgebruikers meer duidelijkheid geven waar ze aan beginnen als ze zich aanmelden bij een website of internetdienst. Uit onderzoek van de denktank blijkt dat 93 procent van internetgebruikers zonder verder te lezen akkoord gaat met gebruiksvoorwaarden. Nu is dat ook geen wonder omdat vrijwel niemand trekt heeft in kleine print juridisch geneuzel. Het lijkt er op dat de tekst opzettelijk ontoegankelijk is gemaakt. Dat moet maar eens afgelopen zijn, vindt de denktank. Ze nemen daarbij de kijkwijzer als voorbeeld. Die geeft met pictogrammen voor seks, geweld, schelden en minimumleeftijd aan wat je kunt verwachten. Hoe meer symbooltjes, hoe leuker. Net zoals gelukt is om de veelheid van films, series, documentaires op televisie van een kijkwijzer te voorzien, zo moet dat ook verplicht worden voor webondernemers die hun diensten in Nederland aanbieden. De datawijzer moet helderheid geven over welke data bewaard worden voor hoe lang en op welke plaats. Ook moet duidelijk zijn of de gegevens gedeeld of doorverkocht worden aan anderen en onder welke nationale wetgeving de onderneming valt.
Wanneer de bescherming van gegevens helder geregeld is, dan kunnen data van verschillende instanties ook beter gedeeld worden. Dat is het idee achter de Datalogus. ‘Veel organisaties geven aan niet precies te weten welke data bestaan en of deze intern of extern beschikbaar zijn’, schrijft de denktank. ‘Een overzicht van beschikbare data is essentieel om inzicht te krijgen in de mogelijkheden die Big Data biedt en het gebruik van data te stimuleren.’ De Datalogus moet per sector (cultuur, delfstoffen, financiën, handel, horeca, overheid, vervoer en zorg) een overzicht gaan geven van welke data er zijn, of die gedeeld kunnen worden (ja, nee, onder voorwaarden) en wie de contactpersoon is. De denktank schrijft: ‘Als het lukt om dat over vijf jaar bij 50 van de 500 grootste Nederlandse organisaties voor elkaar te krijgen, en ze maken daar 1 procent meer omzet door, dan levert dat jaarlijks 250 miljoen euro op.’ NS, Prorail en Rijkswaterstaat zijn al ingestapt.
Huisartsen werken op basis van richtlijnen en expertise. Ze maken zelden gebruik van de groeiende berg aan medische data. De applicatie PacMed, waar twee denktankers een start-up mee zijn begonnen, wil de huisarts meer evidence-based laten werken. Aanvankelijk volgt PacMed, dat ingebouwd is in het informatiesysteem van de huisarts, de gebruikelijke richtlijnen. Maar naarmate er meer behandelingen van verschillende artsen bijkomen, dragen de gegevens bij aan onderzoek, kunnen ze bijwerkingen van medicijnen signaleren en verbanden aandragen tussen ziekten. Vooral bij zeldzame aandoeningen verwachten de ontwikkelaars een meerwaarde van dit expertsysteem.
Met de decentralisatie van de zorg is de applicatie Buurt in Beeld heel eigentijds. Gemeenten worden verantwoordelijk voor de jeugdzorg, maar moeten dat goedkoper en efficiënter doen dan tot nu toe. De applicatie Buurt in Beeld wil locatiegebonden gegevens van schoolverzuim, overlast en inkomensgegevens combineren met twitter om probleemwijken in kaart te brengen. Dan weet een wijkregisseur tenminste waar in de stad hij het best kan beginnen.
De denktank grossiert in oplossingen, niet in problemen of eufemistische uitdagingen. Maar om die oplossingen waar te maken zullen er heel wat data scientists aan de slag moeten. Plotseling is er een nieuw beroep; mannen en vrouwen met verstand van databasebeheer, visualisaties maken, statistiek, modelleren, programmeren en specifieke vakkennis.
Naar verwachting van de denktank is er over vier jaar een tekort van achtduizend dataspecialisten. De UvA neemt het voortouw met een praktijkgerichte bijscholing voor betastudenten van verschillend pluimage. Dichter bij huis start bij de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica in september de opleiding data science & technology als hoofdstroom binnen de masteropleiding computer science. Daarmee speelt de TU in op de actualiteit van big data.
–> Bekijk/download het NDT rapport
