Tussen schroefjes en sterrennevels

Reparatiewerk aan de ruimtetelescoop - Beeld uit de film

Het Haagse Omniversum heeft de World Space Week aangegrepen voor de Nederlandse première van de Imaxfilm ‘Hubble’: techniek en astronomie op topniveau.

De film ‘Hubble’ vertelt het verhaal van de vorig jaar gehouden onderhoud- en reparatiemissie aan de gelijknamige ruimtetelescoop die al sinds 1990 op 560 kilometer hoogte om de aarde cirkelt. Hubble heeft ons sterren, melkwegen en sterrennevels getoond op een manier die alle verwachtingen overtrof. Het had overigens weinig gescheeld of de reparatiemissie was niet doorgegaan. De succesvolle ruimtetelescoop dreigde tot ruimteschroot te vervallen vanwege defecten in de gyroscopen en batterijen die aan vervanging toe waren. Uiteindelijk zette Nasa zich over het Columbia-trauma heen en besloot missie STS-125 toch uit te voeren.

Een Imaxfilm is een bijzondere ervaring. De 70 millimeter brede filmstrook wordt met een 15 kilowatt sterke lamp op een koepel geprojecteerd van 840 vierkante meter groot. Het effect is dat je als toeschouwer middenin het beeld zit en dat je regelmatig om je heen kijkt naar wat er allemaal gebeurt. De kracht van het medium, aldus regisseuse Toni Meyers, is dat Imax mensen meeneemt naar plaatsen waar je zelf nooit zult komen: de diepzee, de Himalaya of de ruimte in, zwevend tussen de bemanning die taco’s zitten te smeren.

De film gaat zelfs nog verder. Op basis van honderdduizenden beelden die Hubble in bijna twintig jaar heeft gemaakt, hebben de filmmakers een adembenemende animatie samengesteld die de kijker meeneemt op een reis tussen de sterren door op weg naar de Orionnevel, waar de camera achter stofwolken in een wieg van wolken een kraamkamer ontwaart van nieuwe sterren en zelfs sterrenstelsels. Als kikkervisjes in hun ei drijven de embryonale sterren daar rond in een mantel van gas. Volgens astronomen zijn de beelden volledig in overeenstemming met de huidige wetenschappelijke inzichten.

“Dit is de beste reclame voor mijn vak”, zegt astronoom professor Harry van der Laan na afloop van de film. Hij was initiatiefnemer van het Omniversum in Den Haag en ook betrokken bij de bouw van de Hubbletelescoop. Een kwart eeuw later kwamen beide projecten voor hem samen in de filmvoorstelling. “Dit is een Big Emotion voor me”, aldus de opgetogen emeritus.

De film combineert op geraffineerde wijze de nieuwste wetenschappelijke inzichten over het heelal met z’n miljarden sterrenstelsels, ieder met miljarden sterren, met het menselijke plezier aan boord en het geklooi met schroefjes en vastzittende moeren. Je voelt het ongemak van de astronauten. Alsof je met een paar skihandschoenen aan een mobieltje open schroeft.
Vroegere Imaxfilms gingen nog wel eens over the top met pompeuze commentaarteksten en uithalende symfonieorkesten. Meyers laat dat gelukkig achterwege. Het is al mooi genoeg zo.