Hoe energiebesparing een vies woord werd.

Trouw, 15 maart 2005

Hoe energiebesparing een vies woord werd.

In de discussie over de uitstoot van CO2 hoor je het woord ‘energiebesparing’ niet meer. Er rust een taboe op sinds de hoogste wijsheid in het land consumptie is.

Toine Cooijmans heeft gelijk als hij constateert dat de consument verslaafd is aan energie (Trouw, 9 maart). De consument kan niet zonder, hij wil steeds meer en bij onthouding volgt ontregeling.

Alle klassieke symptomen kloppen. Maar aansporingen tot onthouding helpen niet zolang ÔbezuinigenÕ en ÔbesparenÕ vieze woorden zijn. Het probleem is dat milieu geen plaats heeft binnen de economie.

Onlangs bezocht ik de conferentie Klimaat & Ruimte in Zeist. Ambtenaren, activitisten en consultants bespraken er de ruimtelijke consequenties van de klimaatverandering in Nederland. Voorkomen kan niet meer, we moeten er maar het beste van maken, was de insteek. Opvallend genoeg werd het woord ÔenergiebesparingÕ angstwekkend gemeden, hoewel dat toch een voor de hand liggende methode is om de CO2-uitstoot te beperken.

ÔEnergiebesparingÕ heeft, denk ik, teveel associaties met de zeventiger jaren. Het ruikt naar een muffe historische mislukking. Het woord doet teveel denken aan de oliecrisis en de doemsberichten van de Club van Rome, die nooit bewaarheid werden.

Wel werden er in Zeist nieuwe termen gelanceerd, die overigens hetzelfde betekenen. Energiebesparing wordt nu aangeduid met de anglicismen Ôenergie efficiencyÕ en ÔmitigatieÕ. De eerste term verlegt de verantwoordelijkheid voor vermindering van energiegebruik van de gebruiker naar het apparaat. De tweede term komt van het engelse werkwoord Ôto mitigateÕ wat matiging betekent. De versluiering van de termen is kenmerkend voor de huiver de consument op te roepen tot mindering.

Besparen en bezuinigen staan namelijk haaks op de consumptieverhoging waartoe we van alle kanten worden aangespoord. Reclame op radio, televisie en op straat biedt aantrekkelijke leningen aan en spullen en diensten die je ermee kunt verwerven. Toe, leen eens wat, niet oppotten dat geld, laat het maar rollen. Dat zal de economie goed doen. De dwangmatige economische groei is moeilijk onder ŽŽn pet te brengen met besparing.

Ik vermoed dat het energieverbruik pas daalt als het milieu een serieuze economische factor wordt, bijvoorbeeld door een koolstofheffing. Vrolijk wordt dat niet. Cooijmans verwacht verdubbeling van brandstofprijzen en onbetaalbare vliegreizen. Dat klinkt ver weg, maar het begin is er al. Begin dit jaar is namelijk binnen de Europese Unie het handelssysteem in emissies van start gegaan. De CO2-uitstoot van energievretende industrie‘n (cement, papier, metaal, glas en elektriciteit) is voortaan aan maxima gebonden. Minder opvallende takken van industrie zijn vooralsnog buiten schot gebleven evenals het wegverkeer en de huishoudens. Maar de eerste stap is gezet om de verslaafde met de kosten van zijn verslingering te confronteren. Wel is het de vraag of dat voldoende is om af te kicken.

copyright © Het Inzicht / Jos Wassink, 2005