Hoogleraren gaan net als alle andere medewerkers met hun 65-ste met pensioen. Maar er zijn uitzonderingen. Deze week: planoloog en overtuigd Europeaan prof.dr. Andreas Faludi (74).
Faludi is vrijwel zeker de enige hoogleraar die op zijn 65-ste in dienst is getreden bij de TU. Dat was op 1 januari 2005 toen de Radboud Universiteit hem met emeritaat stuurde en Hugo Priemus hem als decaan van OTB voor twee dagen per week naar Delft uitnodigde. Op de dag van zijn pensionering veranderde dus voornamelijk de werkplek en verder niet veel, omdat hij ook in Nijmegen al deeltijd werkte. “Ik geniet al vanaf mijn 59-ste van de vrijheid”, zegt Faludi over zijn keerpunt: het einde van zijn voltijds aanstelling als hoogleraar planologie aan de UvA in het kader van een reorganisatie.
Vandaag werkt hij verder aan een artikel voor een bundel die de ruimtelijke ordening in Europa en de VS vergelijkt. Aan de TU werkt Faludi sinds 2011 als onbezoldigd hoogleraar aan onderzoek en publicaties – dat past goed bij OTB. Onderwijs geeft hij ook, maar elders: aan het Oostenrijks Instituut voor Technologie in Wenen, waar hij binnenkort twee maanden verblijft, en aan het Blekinger Instituut voor Technologie in Karlskrone, Zweden. Als iemand de titel visting professor verdient, dan is het Faludi wel, die ook colleges heeft gegeven in Berkely, Malta, Jeruzalem, Aalborg, Aix-en-Provence en Reims. Gemiddeld zitten Faludi en zijn vrouw de helft van het jaar in het buitenland.
Na het keerpunt in zijn loopbaan in 1999 begon Europa een steeds belangrijkere rol te spelen in zijn onderzoek. Hij kwam tot de ontdekking dat er op Europees niveau over ruimtelijke ordening nagedacht zou moeten worden. Maar dat gebeurt nauwelijks omdat het haaks staat op het idee van een soevereine natiestaat. “Neem de Rotterdamse haven”, legt Faludi uit. “Die is van groot belang voor doorvoer in Europa en investeert in havens langs de Rijn, de Tweede Maasvlakte en de Betuwelijn. Maar de beslissingen daarover worden in en door Nederland gemaakt. Dat kan ertoe leiden dat Duitsland geen belang heeft bij de Betuwelijn en er ook niks op aansluit. Dat is illustratief voor wat er in Europa aan de hand is.”
Voor Faludi is het duidelijk dat onze opvattingen over de natiestaat hun langste tijd hebben gehad. De toekomst ligt in Europa, maar tegelijk groeit de weerstand tegen een verdergaande integratie, en zeker tegen een Europese federatie. Mensen verlangen terug naar de natiestaat en de verzorgingsstaat, maar de vervlechting kan niet ongedaan gemaakt worden zonder roekeloze risico’s te nemen.
Gevraagd naar zijn ambitie noemt Faludi de Europese integratie waar hij via zijn vakgebied van de ruimtelijke ordening in terecht is gekomen. Om meer te begrijpen van dat enorme historische proces waar we nu met z’n allen middenin zitten. Tegen zijn studenten zegt hij: “Het is jullie probleem. Jullie gaan ermee te maken krijgen.” En verder raadt hij iedereen aan om Norman Davies’ boek Europe – a History te lezen.
Na een half uur praten met Faludi is duidelijk dat deze man nog niet van ophouden wil weten. Zolang hij en zijn vrouw goddank in goede gezondheid verkeren en genieten van de verandering van omgeving, wil Faludi nog geen streep trekken. Ooit komt die natuurlijk. Geleidelijk aan of als een slagboom, maar nu nog niet. Niet voor niks is zijn motto: Blijf bewegen – letterlijk en figuurlijk.
Geboren in 1940 in Boedapest aan het begin van de Tweede Wereldoorlog gaat Andreas Faludi architectuur en stedenbouw studeren aan de Weense Technische Universiteit. Hij promoveert er in 1967. Zijn eerste betrekking is aan de Oxford Polytechnic (1968-1973). Dan volgt een leerstoel stedebouw in Delft (1974-1977) en een leerstoel ruimtelijke ordening aan de UvA (1977-1998). Toen hij daar na een reorganisatie vertrok betrok hij een halve leerstoel aan de Nijmeegse Radboud universiteit op het gebied van Europees ruimtelijk beleid. Na zijn pensionering keerde hij terug naar Delft.
