‘We zullen wel moeten’

Foto: Tomas van Dijk

Dr.ir. Karel Mulder presenteerde afgelopen donderdag zijn boek ‘What is Sustainable Technology’ over duurzame dilemma’s.

Hoe was de presentatie?
“Ik deed hem samen met Erik Tempelman van Industrieel Ontwerpen. Hij heeft een hoofdstuk geschreven over duurzame materialen in auto’s. Daarin zie je dat allerlei duurzaamheidseisen leiden tot dilemma’s in het construeren van een autochassis.”

Was er veel belangstelling?
“Ja, zo’n 70 tot 80 mensen. De meerderheid was student bij een van de duurzaamheidsstudies zoals industrial ecology of sustainable energy. En dan nog wat medewerkers.”

Uw boek heet ‘What is sustainable technology?’. Maar dat weten we toch: windmolens, zonnecellen en hybride auto’s?
”Zo simpel ligt het niet. Uit onvrede uit die eenvoudige benadering hebben we juist het boek geschreven. Een student die denkt dat zijn stalen constructie duurzaam is omdat je staal kunt recyclen, heeft nog veel te leren. Duurzaamheid heeft te maken met uitputting van grondstoffen, emissies, respect voor natuur en leefomgeving. Daar moet een ingenieur allemaal rekening mee houden.”

U vraagt nogal wat van de ingenieur.
“Soms staan duurzaamheidseisen lijnrecht tegenover elkaar. We hebben het boek geschreven omdat ingenieurs er vaak naïef over zijn. Die kunnen denken: mijn windmolen is recyclebaar, dus duurzaam.”

Kun je het wel op alle fronten goed doen?
“Je kunt niet alles voorzien. CFK’s bijvoorbeeld zijn ingevoerd als onbrandbare koelvloeistof vanaf 1930 na een grote brand. Pas veertig jaar later kwamen de eerste aanwijzingen dat CFK’s de ozonlaag aantasten. Dat konden ze destijds niet weten. Maar het geeft wel aan dat je duurzaamheid constant moet herijken.”

Duurzaamheid is dus een heel dynamisch begrip?
“Het is een punt aan de horizon waar we voortdurend over moeten blijven nadenken en die ook technieken in wisselend daglicht stelt. Waar wij over moeten nadenken is: wat worden de problemen over tien of twintig jaar?”

Dat lijkt me even belangrijk als ongrijpbaar.
“Je krijgt er nooit antwoorden op omdat het over de toekomst gaat. Maar als je alleen de antwoorden en prioriteiten van vandaag gebruikt, dan zit je er zeker naast.”

En in de toekomst moeten we wel duurzaam worden?
“Dat kan niet anders. We kunnen niet de hoeveelheid grondstoffen en emissies permanent overschrijden. Dan ga je op een catastrofe af. De vraag is niet of we ons duurzame ontwikkeling kunnen permitteren, want dat zullen we wel moeten. De vraag is of we daar naartoe gaan via een catastrofe of dat we er ons op voorbereiden.”

Duurzaam is ook vaak duurder, en daar heeft niemand trek in.
“De afweging: we kunnen niet in duurzame energie investeren, want dat is te duur, betekent dat het energiesysteem niet wordt voorbereid op een omslag. Gelukkig is het nog niet zover, maar je hoort dat soort geluiden wel vaker.”

Wat wilt u de studenten meegeven?
“Dat ze niet eenvoudig alle technieken in hokjes indelen van wel of niet duurzaam. Maar denk na over wat je ontwerp hier betekent en verder weg. En ook over welk pad het opent naar de toekomst. Ik hoop dat studenten breed en kritisch leren denken over hun technische ontwerpen.”

Karel Mulder, Didac Ferrer, Harro van Lente: ‘What is Sustainable Technology – perceptions, paradoxes and possibilities’, Greenleaf publishing, 2011, € 40,-